Rypin

[ dolnośląskie ] [ kujawsko-pomorskie ] [ lubelskie ] [ lubuskie ] [ łódzkie ] [ małopolskie ] [ mazowieckie ]
[ opolskie ] [ podkarpackie ] [ podlaskie ] [ pomorskie ] [ śląskie ] [ świętokrzyskie ]
[ warmińsko-mazurskie ] [ wielkopolskie ] [ zachodniopomorskie ]

Rypin położony jest w województwie kujawsko-pomorskim, w północno-wschodniej części historycznej ziemi dobrzyńskiej nad rzeką Rypienicą – dopływem Drwęcy. Obszar otaczający Rypin należy do Pojezierza Rypińskiego ze względu na duże skupiska jezior znajdujących się na terenie gmin powiatu rypińskiego.

Jest jedną z najstarszych polskich miejscowości. Pierwsze wzmianki o nim pochodzą z tzw. Przywileju Bolesława Śmiałego dla klasztoru Benedyktynów w Mogilnie z dnia 11 kwietnia 1065 roku. Gród rypiński znajdował się na terenie obecnej wsi Starorypin. Na początku XIV wieku posiadał murowany kościół bożogrobców NMP i Św. Piotra i Pawła, a między 1323 a 1326 rokiem otrzymał prawdopodobnie prawa miejskie.

Najazd krzyżacki z 1329 roku doprowadził miasto do całkowitej ruiny, a jego odbudowa nastąpiła w nowym miejscu. Wzgórze nad Rypienicą, w pobliżu jeziora było z pewnością łatwiejsze do obrony. W XIV wieku Rypin był otoczony murami obronnymi z dwiema bramami: sierpecką na południu i drugą, przed mostem na Rypienicy. W mieście znajdował się kościół św. Trójcy i nieopodal zamek.

Po II rozbiorze Polski Rypin znalazł się w granicach państwa pruskiego, by w 1807 roku trafić do Księstwa Warszawskiego, a po kongresie wiedeńskim do Królestwa Polskiego. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku Rypin znalazł się w polskich granicach. Podczas II wojny światowej i okupacji niemieckiej, setki mieszkańców miasta i powiatu poddano eksterminacji.

W siedzibie dawnego komisariatu Policji Państwowej w Rypinie, w pierwszych miesiącach okupacji, funkcjonariusze Gestapo przetrzymywali, torturowali oraz mordowali mieszkańców Ziemi Dobrzyńskiej. Jesienią 1939 roku przez piwnice budynku przy ulicy Warszawskiej 20 przewinęło się ponad 1000 Polaków i Żydów, spośród których większość zamordowano na terenie budynku lub w pobliskich lasach.

Budynek nazywano „Domem Kaźni”. Obecnie mieści się tu Muzeum Ziemi Dobrzyńskiej. W muzeum prezentowane są wystawy archeologiczne, poświęcone szkolnictwu oraz poświęcona pamięci ofiar terroru niemieckiego II wojny światowej.

W Rypinie warto też zobaczyć kościół pw. Najświętszego Serca Jezusa Chrystusa wybudowany w 1990 roku, a w którym znajdują się największe w Europie witraże sakralne. Pierwszy witraż powstał w 1993 roku, przedstawia Ostatnią Wieczerzę i Ukrzyżowanego Chrystusa. Umieszczony jest w centralnej części świątyni i zajmuje powierzchnię 212 m². Jego autorami są Elżbieta i Andrzej Bednarscy, artyści z Rypina.