Mazurkiewicz Jan

Jan Mazurkiewicz ps. „Radosław” – ur. 27 sierpnia 1896 r. we Lwowie, zm. 4 maja 1988 r. w Warszawie, generał brygady Wojska Polskiego, szef Kedywu Komendy Głównej Armii Krajowej, dowódca Zgrupowania Radosław w czasie Powstania warszawskiego, Żołnierz Wyklęty.

Podczas I wojny światowej był w I Brygadzie Legionów Polskich. W czasie walk został ranny, dostał się do niewoli rosyjskiej, z której udało mu się uciec i wrócić do Legionów. W 1918 roku kolejno walczył w II Korpusie dowodzonym przez generała Józefa Hallera, w POW i w Wojsku Polskim. W połowie września 1939 roku w Stanisławowie założył Tajną Organizację Wojskową. Po klęsce wrześniowej Komenda tej organizacji mieściła się w Budapeszcie. Po powrocie na teren Generalnego Gubernatorstwa, w 1940 roku, został komendantem TOW.

W marcu 1943 roku, po scaleniu TOW z Kedywem AK, został zastępcą szefa organizacji, pułkownika Augusta Emila Fieldorfa ps. „Nil”. 1 lutego 1944 roku objął dowództwo Kedywu. W Powstaniu warszawskim dowodził zgrupowaniem, nazwanym od jego pseudonimu „Radosław”, w skład którego wchodziły oddziały: Batalion Zośka, Batalion Parasol, Batalion Miotła, Batalion Pięść i Batalion Czata 49.

Po kapitulacji Powstania warszawskiego kontynuował działalność konspiracyjną, a po rozwiązaniu AK został delegatem na Obszar Centralny Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj. 1 sierpnia 1945 roku został aresztowany przez funkcjonariuszy UB. Zwolniony po miesiącu, stanął na czele tzw. Centralnej Komisji Likwidacyjnej AK. 8 września 1945 roku zwrócił się do AK-owców z apelem o ujawnienie się i skorzystanie z amnestii. U części oficerów AK spotkało się to z dezaprobatą, a nawet posądzeniem o zdradę. W wyniku jego apelu ujawniło się ok. 50 tys. członków podziemia.

4 lutego 1949 roku został ponownie aresztowany. Poddano go długotrwałemu śledztwu, w czasie którego był torturowany. Próbowano na nim bezskutecznie wymusić zeznania obciążające gen. Augusta Emila Fieldorfa. 16 listopada 1953 roku został skazany przez sędziego Mieczysława Widaja na karę dożywotniego więzienia. Na wolność wyszedł w wyniku amnestii w 1956 roku, a rok później został zrehabilitowany.

Zobacz film o Janie Mazurkiewiczu: „Radosław”