Tooltip Categories: Organizacje

Związek Trojnicki – konspiracyjna organizacja polskiej młodzieży studenckiej. Została założona w 1857 roku na Uniwersytecie Kijowskim przez Narcyza Jankowskiego. Powstała na fali liberalizacji po przegranej Rosji w wojnie krymskiej. Postulowała uwłaszczenie chłopów i odbudowę państwa polskiego w granicach z 1772 roku. Jej przywódcami byli: Włodzimierz Antonowicz, Stefan Bobrowski, Leon Głowacki i Włodzimierz Milowicz. Związek Trojnicki nawiązał kontakt z Kołem Oficerskim […]

Służba Straży i Bezpieczeństwa (SSiB) – stworzona 15 listopada 1918 roku Dowództwo Naczelne Rzeszy. Oddziały SSiB miały pełnić służbę garnizonową. Dzięki polskim wpływom w Wydziale Wykonawczym Rad Robotników i Żołnierzy udało się przeforsować formowanie oddziałów SSiB z równej liczby Polaków i Niemców. Strona Polska zastosowała podstęp polegający na zapisywaniu byłych żołnierzy polskich posiadających niemieckie nazwisko. Skład SSiB zasiliły także nielegalne […]

Polska Organizacja Wojskowa Zaboru Pruskiego (POWZB) – organizacja wojskowa założona 15 lutego 1918 roku w Poznaniu, w celu walki o przyłączenie zaboru pruskiego do odzyskującej niepodległość Polski.  Wywodziła się tajnych i półtajnych organizacji harcerskich, jednak dążyła do wcielenia w swoje szeregi dezerterów z armii zaborczych. Komendantem był Wincenty Wierzejewski. POWZB była jedną z podstaw kadrowych sił Powstania wielkopolskiego.

Naczelna Rada Ludowa (NRL) – polska organizacja polityczna, powstała w zaborze pruskim, w Poznaniu w 1916 roku, jako nielegalny Komitet Międzypartyjny, nazywany też Centralnym Komitetem Obywatelskim. Wśród partii największy wpływ na pracę komitetu miało Stronnictwo Narodowo-Demokratyczne. Początkowo NRL popierała pokojowe przejęcie ziem zaboru pruskiego przez odradzające się państwo polskie, jednak wybuch Powstania wielkopolskiego wymusił zmianę stanowiska i przejęcie kontroli cywilnej […]

Stronnictwo Narodowo-Demokratyczne (SND) – ugrupowanie polityczne o charakterze narodowym utworzone w 1897 roku, będące legalnym przedstawicielstwem ruchu Narodowej Demokracji, na którego czele stanął Roman Dmowski. Program SND głosił świadomość odrębności narodu polskiego. W trakcie zaborów postulowało inny niż PPS styl prowadzenia polityki w stosunku do zaborców. Nie brało udziału w akcjach zbrojnych, lecz próbowało walczyć o autonomię drogą negocjacji.

Towarzystwo Tomasza Zana – młodzieżowa organizacja niepodległościowa działająca w Wielkopolsce i trochę później obejmując cały obszar zaboru pruskiego oraz pruski Śląsk. Powstała na gruncie tajnych stowarzyszeń uczniowskich, będącą wyrazem buntu młodzieży polskiej przeciw germanizacji i cenzurze kultury polskiej, Towarzystwo wzorowało się na ideach Filomatów i założeniach ich przywódcy Tomasza Zana.

Towarzystwo Gimnastyczne Sokół – najstarsze polskie towarzystwo gimnastyczne, którego członkowie przyczynili się m.in. do popularyzacji gimnastyki w społeczeństwie polskim, powstania wielu klubów sportowych oraz ZHP. Działało aktywnie w okresie zaborów, po odzyskaniu niepodległości i w całym okresie międzywojennym. Zostało zdelegalizowane przez komunistów po II wojnie światowej i zakazane w okresie PRL. Jednym z deklarowanych celów Towarzystwa było szerzenie wśród członków […]

Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk – organizacja istniejąca od 1857 roku. Głównymi inicjatorami powołania tej organizacji naukowej byli m.in.: dr Kazimierz Szulc, Kazimierz Jarochowski, Leon Wegner, Roger Maurycy Raczyński oraz Tytus Działyński. Pierwszym prezesem został natomiast August Cieszkowski. Powstanie Towarzystwa było niezwykle istotnym elementem w walce o zachowanie polskości Wielkopolski. Od początku swojego istnienia zabiegało o powstanie w Poznaniu pierwszego na […]