Lubań

[ dolnośląskie ] [ kujawsko-pomorskie ] [ lubelskie ] [ lubuskie ] [ łódzkie ] [ małopolskie ] [ mazowieckie ]
[ opolskie ] [ podkarpackie ] [ podlaskie ] [ pomorskie ] [ śląskie ] [ świętokrzyskie ]
[ warmińsko-mazurskie ] [ wielkopolskie ] [ zachodniopomorskie ]

Lubań położony jest na Pogórzu Izerskim, nad rzeką Kwisą w województwie dolnośląskim. Miasto leży na międzynarodowym szlaku pątniczym – Drodze św. Jakuba. Zbiegają się w nim trzy jego odcinki: Dolnośląska Droga św. Jakuba, Via Regia oraz Sudecka Droga św. Jakuba.

Zobacz więcej: Dolnośląska Droga św. Jakuba.

Miasto powstało około 1220 roku, kiedy to królowie czescy rozpoczęli akcję osadniczą. Lubań w momencie lokacji znajdował się w granicach krainy nazywanej Milskiem, która pod koniec XV wieku była już trwale nazywana Górnymi Łużycami. Mimo, że miasto powstało pod panowaniem czeskim, to przez wieki znajdowało się w rękach wielu władców.

W latach 1319-1337 Lubań przynależał do piastowskiego księstwa jaworskiego, a w latach 1469-1490 miasto podlegało węgierskiemu monarsze Maciejowi Korwinowi, a od roku 1490 dynastii Jagiellonów. Następnymi władcami Górnych Łużyc, a w tym Lubania byli Habsburgowie, którzy panowali tu do 1635 roku. Po Kongresie Wiedeńskim Lubań znalazł się w granicach państwa pruskiego, a po zjednoczeniu Niemiec w graniach państwa niemieckiego aż do 1945 roku. Po II wojnie światowej miasto zostało przyznane Polsce.

Bogata historia miasta pozostawiła swój ślad w architekturze, a jednym z najstarszych zabytków jest wieża Bracka. Została wybudowana w 1318 roku i wzmacniała obronę najważniejszej bramy miejskiej oraz znajdującego się w jej bezpośrednim sąsiedztwie klasztoru franciszkanów. Jest to ośmiokondygnacyjna budowla zbudowana z kamienia bazaltowego na planie koła i wysokości 45 metrów. Wieża jest otwarta dla zwiedzających, a z jej szczytu można podziwiać przepiękną panoramę miasta i okolic.

Do dnia dzisiejszego zachowały się też w Lubaniu znaczne fragmenty murów obronnych oraz 3 baszty. Mury zaczęły być budowane w pierwszych dwóch dekadach XIV wieku. Były to dwa pasy umocnień, a długość jednej tylko linii murów wynosiła około 1400 metrów. Starszy, wewnętrzny mur obronny miał około 8 metrów wysokości i 2,5 metra grubości. Z kolei młodszy pierścień był wysoki na mniej więcej 3,5 metra i gruby na nieco ponad 1 metr.

Lubań ma również bardzo ciekawą historię najnowszą, a zwłaszcza tę z okresu II wojny światowej. W 1943 roku rozpoczęto w Lubaniu budowę schronów przeciwlotniczych, a realizację największego obiektu przewidziano pod wzniesieniem Kamienna Góra. Wiele prac wykonywali jeńcy i robotnicy przymusowi z lubańskich obozów pracy. W 1945 roku wejścia do nich zostały wysadzone, a obiekt pod Kamienną Górą nie został jeszcze w pełni zbadany. Istnieje plan tego obiektu przechowywany w Archiwum Państwowym we Wrocławiu Oddział w Bolesławcu, na którym jest opis, mówiący o tym, że ma być to schron przeciwlotniczy. Prawdziwe przeznaczenie tego obiektu wydaje się jednak inne.

W Lubaniu podczas II wojny światowej działała też fabryka GEMA Werke, w której prowadzono badania nad radarami i polem elektromagnetycznym. Była ona kontynuacją funkcjonującej od 1933 roku jednostki badawczo-rozwojowej marynarki niemieckiej Reichsmarine i powstała na skutek zwiększającej się roli radaru w zastosowaniach wojskowych. W 1945 roku na skutek zbliżającego się frontu i wojsk sowieckich zakłady GEMA Werke wysadzono w powietrze a większość wyposażenia i dokumentacji wywieziono. Część dokumentacji trafiła prawdopodobnie do amerykańskiej strefy okupacyjnej. W zakładach pracowali także więźniowie obozów pracy przymusowej z całej Europy.

W jednym ze schronów, z inicjatywy „Stowarzyszenia Miłośników Gór Łużyckich” oraz władz miasta, powstała wystawa „Schron”. W długim na 100 metrów podziemnym chodniku umieszczono archiwalne zdjęcia przedstawiające miasto w okresie II wojny światowej oraz pokazujące bitwę o Lubań do jakiej doszło w 1945 roku. Można też zobaczyć wiele eksponatów z czasów wojennych.