Eroica (1957)

„Eroica” w reżyserii Andrzeja Munka to polski wojenny film fabularny. Składa się z dwóch 40-minutowych nowel: Scherzo alla polacca oraz Ostinato – lugubre. Historie oparte są na opowiadaniach „Węgrzy” oraz „Ucieczka” Jerzego Stefana Stawińskiego, który jest również autorem scenariusza. Pierwsza część mówi o działaniach Dzidziusia Górkiewicza podczas Powstania warszawskiego, który podejmuje się roli łącznika w mediacji nad połączeniem sił polskich i węgierskiego oddziału zatrzymanego przez Polaków pod Warszawą.

Fabułą ta opowieść nawiązuje do rzeczywistego epizodu z historii. Powstańcy wzięli do niewoli dwóch oficerów współpracującej z Niemcami armii węgierskiej. Węgrzy prowadzili negocjacje z dowództwem sztabu mokotowskiego, obiecując Polakom broń w zamian za gwarancje bezpieczeństwa, gdy wkroczy Armia Czerwona. Negocjacje zakończyły się fiaskiem.

Druga pokazuje polskich oficerów w niemieckim oflagu, którzy kultywują mit legendarnego już uciekiniera z obozu, porucznika Zawistowskiego. Tylko najbardziej wtajemniczeni wiedzą, że cały czas jest on w obozie – ukryty w przewodzie wentylacyjnym. Mimo starań i opieki kolegów bohater umiera – z zimna i samotności. A wszystko po to, by zachować legendę, która podtrzymywała na duchu wszystkich stłoczonych w obozie żołnierzy.

„Eroica” jest uznawana za odpowiedź na mający premierę 8 miesięcy wcześniej „Kanał” Andrzeja Wajdy. Uznawany jest za jedno z czołowych osiągnięć „szkoły polskiej”, będące swoistym rozrachunkiem z mitologizowaniem wojennej przeszłości.

Data premiery: 4 stycznia 1958 roku

Czas trwania: 78 minut

Reżyseria: Andrzej Munk

W filmie wystąpili:

Scherzo alla polacca:

Edward Dziewoński – Dzidziuś Górkiewicz
Barbara Połomska – Zosia, żona Dzidziusia
Ignacy Machowski – major „Grzmot”
Leon Niemczyk – Istvan Kolya, oficer węgierski
Kazimierz Opaliński – komendant Mokotowa
Zofia Czerwińska – Lola, telefonistka „Jagódka”
Jerzy Felczyński – oficer węgierski

Ostinato – lugubre:

Kazimierz Rudzki – podporucznik Turek
Henryk Bąk – porucznik Krygier
Mariusz Dmochowski – porucznik Korwin – Makowski
Roman Kłosowski – podporucznik Szpakowski
Bogumił Kobiela – podporucznik Dąbecki
Józef Kostecki – porucznik Żak
Tadeusz Łomnicki – porucznik Zawistowski
Józef Nowak – porucznik Kurzawa
Wojciech Siemion – porucznik Marianek
Ignacy Machowski – major „Grzmot”