Brzóska Stanisław

Stanisław BrzóskaKs. Stanisław Brzóska – ur. 30 grudnia 1832 r. w Dokudowie koło Białej Podlaskiej, zm. 23 maja 1865 r. w Sokołowie Podlaskim, polski duchowny rzymskokatolicki, generał i naczelny kapelan Powstania styczniowego. Pochodził z podlaskiej gałęzi starej mazowieckiej rodziny szlacheckiej pochodzącej z ziemi różańskiej, pieczętującej się herbem Nowina. Mając 17 lat rozpoczął naukę na Uniwersytecie Kijowskim, którą po trzech latach nauki przerwał aby wstąpić do seminarium w Janowie Podlaskim.

Po otrzymaniu święceń kapłańskich 25 lipca 1858 roku mianowany został wikariuszem w Sokołowie Podlaskim, a po trzech latach został przeniesiony do Łukowa, gdzie szerzył idee niepodległościowe wśród chłopstwa. W swoich kazaniach ks. Stanisław Brzóska nawiązywał często do roli ojczyzny w dziejach narodu. Za głoszenie patriotycznych kazań został aresztowany przez władze rosyjskie 10 marca 1861 roku. Sąd wojenny skazał go na 2 lata twierdzy w Zamościu, karę zmniejszono do roku, w więzieniu przebywał tylko 3 miesiące.

Powrócił do pracy w parafii, jednocześnie działając w konspiracji. Przystał do radykalnej organizacji „czerwonych”. Jesienią 1862 roku ks. Stanisław Brzóska został mianowany konspiracyjnym naczelnikiem miasta Łukowa. Dał się poznać jako dobry organizator. Od listopada 1862 do października 1863 roku łukowskim powstańcom udało się zebrać 200 dubeltówek, 2 pistolety, kilka sztuk pałaszy i szabel oraz proch.

W chwili wybuchu Powstania styczniowego pełnił rolę naczelnika administracji powstańczej powiatu łukowskiego. 23 stycznia 1863 roku z grupą włościan zaatakował garnizon łukowski. Mianowany przez Rząd Narodowy naczelnym kapelanem wojsk powstańczych w stopniu generała. Podczas powstania brał udział w bitwach pod Siemiatyczami, Woskrzenicami, Gręzówką, Włodawą, Sławatyczami i Fajsławicami. Został postrzelony w nogę, chorował też na tyfus. Wiosną 1864 roku zorganizował około czterdziestoosobowy oddział konny, rozbity dopiero pod koniec roku.

W 1865 roku ukrywał się wraz ze swym adiutantem Franciszkiem Wilczyńskim we wsi Krasnodęby-Sypytki pod Sokołowem, w domu sołtysa Ksawerego Bielińskiego. Miejsce pobytu księdza wskazała w wyniku tortur Antonina Konarzewska, kurierka Rządu Narodowego. W kwietniu 1865 roku wieś została otoczona przez wojska rosyjskie. W czasie walki został ranny w rękę i wraz z adiutantem Wilczyńskim dostał się do niewoli. Wyrokiem sądu polowego został skazany na powieszenie. Egzekucję na ks. Stanisławie Brzósce i Franciszku Wilczyńskim wykonano 23 maja 1865 roku na rynku w Sokołowie Podlaskim, w obecności dziesięciotysięcznego tłumu. Ks. Stanisław Brzóska był ostatnim powstańcem, który utrzymał się w Królestwie aż do późnej wiosny 1865 roku.

Dodaj komentarz