Dęblin

[ dolnośląskie ] [ kujawsko-pomorskie ] [ lubelskie ] [ lubuskie ] [ łódzkie ] [ małopolskie ] [ mazowieckie ]
[ opolskie ] [ podkarpackie ] [ podlaskie ] [ pomorskie ] [ śląskie ] [ świętokrzyskie ]
[ warmińsko-mazurskie ] [ wielkopolskie ] [ zachodniopomorskie ]

Dęblin położony jest w województwie lubleskim, w historycznej Małopolsce. Legenda głosi, że nazwa wzięła się od tego, że w Dęblinie rosło dużo dębów, a w rzekach pływały ryby liny. Miasto leży przy ujściu rzeki Wieprz do Wisły, w szerokiej dolnie rzecznej, której szerokość wynosi nawet 15 km.

W latach 1838-1878 trwała budowa twierdzy Iwanogród według projektu rosyjskiego generała Iwana Dehna, twórcy twierdz w Modlinie, Warszawie i Brześciu. Dobra dęblińskie zostały podarowane Iwanowi Paskiewiczowi przez cara Mikołaja I w 1840 roku. Stąd do 1915 roku nazwa Iwanogród. W latach 1852-53 w twierdzy odbywał służbę por. Romuald Traugutt.

W 1854 roku powstała osada Irena, która obecnie stanowi starówkę i centrum miasta. Wzniesiona została na gruntach folwarku Dęblin, nieopodal twierdzy Iwanogród. Nazwa Irena pochodzi od imienia synowej Iwana Paskiewicza, żony jego jedynego syna, Fiodora. Osada była zamieszkana głównie przez ludność żydowską, a ważnym źródłem dochodów były usługi i zaopatrzenie oddziałów stacjonujących w twierdzy. Pod koniec stulecia, Irena stała się popularnym ośrodkiem wypoczynkowym.

W czasie I wojny światowej, w październiku 1914 roku, miała tu miejsce bitwa frontu wschodniego. Wojska rosyjskie na przedpolach twierdzy odparły nacierające od zachodu sprzymierzone wojska austriackie i niemieckie. Po opuszczeniu Iwanogrodu przez Rosjan, okupowały go wojska austriackie, a następnie niemieckie. W tym czasie została przywrócona nazwa Dęblin.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w Dęblinie i w jego okolicy zlokalizowano kilka jednostek Wojska Polskiego. W lipcu 1920 roku Dęblin był bazą dla jednostek lotnictwa polskiego biorących udział w wojnie polsko- bolszewickiej. Stąd też wyruszyła decydująca o zwycięstwie kontrofensywa wojsk polskich do bitwy warszawskiej. Od kwietnia 1927 roku Dęblin stał się siedzibą Oficerskiej Szkoły Lotniczej „Szkoły Orląt”, założonej w Grudziądzu w 1925 roku.

W czasie II wojny światowej Niemcy okupowali Dęblin i osadę Irena. Był to dla okupanta ważny ośrodek lotniczy i komunikacyjny. Cytadela twierdzy służyła Niemcom za obóz jeniecki, a na terenie osady utworzyli getto żydowskie, zlikwidowane w październiku 1942 roku. W okolicy działały oddziały Związku Walki Zbrojnej później Armii Krajowej.

Po zakończeniu II wojny światowej w twierdzy ponownie zaczęły stacjonować jednostki Wojska Polskiego i reaktywowano „Szkołę Orląt”. W 1954 roku Dęblin otrzymał prawa miejskie. Duży wkład w rozbudowę miasta wniosło wojsko i kolej. W Dęblinie stacjonują 4. Skrzydło Lotnictwa Szkolnego, 6. Baza Lotnicza, Centrum Szkolenia Inżynieryjno Lotniczego, 7. Rejonowa Baza Materiałowa oraz 1. Batalion Drogowo-Mostowy im. Romualda Traugutta. Najbardziej jednak znaną jest Wyższa Szkoła Oficerska Sił Powietrznych.

Obecnie na terenie twierdzy znajduje się cmentarz żołnierzy Armii Czerwonej. Cytadela twierdzy zajęta jest przez Wojsko Polskie, pozostałości istniejących fortów są opuszczone. Najlepiej zachowanym fortem jest Fort II „Mierzwiączka”. W obrębie twierdzy znajduje się też murowana cerkiew z 1886 roku.

Warto zobaczy również Muzeum Sił Powietrznych zorganizowane przez Ministerstwo Obrony Narodowej, które przypomina o dziejach polskiego lotnictwa wojskowego. Zgromadzono w nim wiele eksponatów z czasów II wojny światowej i bitwy o Anglię, w której brali udział absolwenci „Szkoły Orląt”.

Dęblin to nie tylko bazy wojskowe, miasto przyciąga atrakcyjną okolicą i pięknymi widokami na doliny rzeki Wieprz, która w pobliżu miasta wpada do Wisły. Na lewym brzegu Wisły, kilkanaście kilometrów od Dęblina, znajduje się jeden z większych kompleksów leśnych w Polsce – Puszcza Kozienicka. Na południowym przedmieściu miasta położony jest zespół pałacowo-parkowy rodziny Mniszchów z XVIII wieku, właścicieli Dęblina.