Kazimierz Dolny

[ dolnośląskie ] [ kujawsko-pomorskie ] [ lubelskie ] [ lubuskie ] [ łódzkie ] [ małopolskie ] [ mazowieckie ]
[ opolskie ] [ podkarpackie ] [ podlaskie ] [ pomorskie ] [ śląskie ] [ świętokrzyskie ]
[ warmińsko-mazurskie ] [ wielkopolskie ] [ zachodniopomorskie ]

Kazimierz Dolny położony jest nad Wisłą, w Małopolskim Przełomie Wisły, w województwie lubleskim. Początki osady sięgają XI wieku, kiedy na jednym ze wzgórz istniała należąca do zakonu benedyktynów osada zwana Wietrzną Górą. W 1181 roku Kazimierz Sprawiedliwy przekazał osadę norbertankom z podkrakowskiego Zwierzyńca. Zmieniły one nazwę osady na Kazimierz, na cześć darczyńcy. Przymiotnik „Dolny” został dodany w latach późniejszych, w celu odróżnienia osady od leżącego w górnym biegu rzeki Kazimierza, założonego pod Krakowem.

Po około 150 latach osada i okoliczne wsie stały się dobrami korony polskiej. Założenie miasta oraz budowę zamku obronnego legenda przypisuje Kazimierzowi Wielkiemu. Lokacji miasta dokonał natomiast Władysław Jagiełło w 1406 roku. Zygmunt I Stary, zadłużony u Mikołaja Firleja, nadał w 1519 roku jemu i jego synowi Piotrowi dożywotni urząd starosty kazimierzowskiego. Kazimierz pozostawał we władaniu rodu Firlejów do 1644 roku i w tym czasie trwał rozkwit miasta.

Najazdy Szwedów oraz zaraza przyczyniły się do updaku miasta. Aby ożywić Kazimierz gospodarczo, w 1677 roku Jan III Sobieski wydał dekret pozwalający osiedlać się kupcom ormiańskim, greckim i żydowskim. Kolejne wojny polsko-szwedzki e nie sprzyjały jednak miastu, nie pomogły też rozbiory Polski. W 1869 roku Kazimierz Dolny utracił prawa miejskie, a w końcu XIX wieku stał się miejscowością wypoczynkową. W okolicznych wąwozach zaczęły powstawać wille i pensjonaty dla letników, przede wszystkim z Lublina i Warszawy. Prawa miejskie Kazimierz ponownie otrzymał po odzyskaniu przez Polskę niepodległości.

W czasie II wojny światowej Niemcy utworzyli w mieście getto dla ludności żydowskiej, w którym przebywało około 2 tysiące osób. W marcu 1942 getto zostało zlikwidowane, a jego mieszkańcy wywiezieni do getta w Opolu Lubelskim. Po zakończeniu wojny, starania o odbudowę ze zniszczeń podjął architekt Karol Siciński.

Obecnie Kazimierz Dolny to urocze miasteczko cieszące się ogromną popularnością wśród turystów a także artystów. Centrum miejscowości stanowi Rynek otoczony XVI-wiecznymi renesansowymi kamieniczkami, odbudowanymi ze zniszczeń II wojny światowej. Rynek składa się z dwóch części, starszej znajdującej się bliżej kościoła farnego oraz znajdującej się niżej i nieco większej nowszej części. Wokół placu znajduje się wiele restauracji i kawiarni.

W dolnej części Rynku znajduje się studnia kryta gontem, jest jednym z symboli Kazimierza Dolnego. Legenda mówi, że jeśli ktoś napije się z niej wody, to będzie często bywał w Kazimierzu Dolnym. Podobna, choć nieco mniejsza studnia, znajduje się również w górnej części Rynku a kolejne dwie na ulicy Krakowskiej oraz Lubelskiej.

Przy Rynku znajdują się piękne kamieniczki, z których uwagę zwracają przede wszystkim przepiękne renesansowe Kamienice Przybyłów. Właścicielami kamienic byli bracia Krzysztof i Mikołaj, pochodzący z zamożnej rodziny Przybyłów. Architektura tych kamienic nawiązuje do budowli renesansu włoskiego i niderlandzkiego, ale potraktowanego w sposób naiwny. Zbudowane zostały prawdopodobnie przez muratorów z Lublina z wapienia pochodzącego z miejscowych kamieniołomów. Wyróżniają się bogatą płaskorzeźbioną dekoracją elewacji i rozbudowanymi attykami.

Uwagę zwraca też barokowa Kamienica Gdańska z końca XVIII. Jej nazwa nawiązuje do okresu, gdy Kazimierz był nazywany „małym Gdańskiem”, z powodu ożywionego handlu i kontaktami z właściwym Gdańskiem.

Przy starszej części Rynku, na wzgórzu znajduje się Kościół św. Jana Chrzciciela i św. Bartłomieja ufundowany został przez Kazimierza Wielkiego około 1325 roku i rozbudowany w stylu renesansowym w latach 1610-1613. Kościół znajduje się na Szlaku Renesansu Lubelskiego i warto zajrzeć do jego pięknego wnętrza z licznymi kaplicami. Znajdują się tu najstarsze zachowane w całości organy w Polsce. Zostały one wykonane około 1625 roku, są nadal sprawne i zachowały pełną zdolność koncertową. Latem organizowany jest tutaj Kazimierski Festiwal Organowy.

Za dzwonnicą kościoła św. Jana Chrzciciela znajduje się droga na Górę Trzech Krzyży. Wzgórze znajduje się na wysokości 190 metrów n.p.m. i roztacza się z niego wspaniały widok na Kazimierz Dolny i okolicę. Wejście na punkt widokowy jest odpłatne, jednak widoki jakie można z niego podziwiać są bezcenne. Na wzniesieniu w 1708 roku mieszczono trzy krzyże na pamiątkę uleczenia mieszkańców z cholery, która nawiedziła miasto na początku XVIII wieku.

Schodząc z Góry Trzech Krzyży wybierając na rozwidleniu ścieżkę w prawo dojdziemy pod ruiny zamku, znajdujące się na najwyższym wzgórzu Kazimierza Dolnego. Zamek powstał w pierwszej połowie XIV wieku, pod panowaniem króla Kazimierza Wielkiego. Budowla była wielokrotnie przebudowywana, jednak w czasie Potopu szwedzkiego został zniszczony i przez lata popadał w ruinę. W 1806 roku część zamku grożąca zawaleniem została wysadzona. Obecnie zamek w stanie trwałej ruiny udostępniony jest dla ruchu turystycznego.

Miasto swój dobrobyt zawdzięczało położeniu nad Wisłą. Tutaj powstał jeden z największych portów na Środkowej Wiśle, którym spławiono zboże do Gdańska. W okresie od XVI do XVII wieku, wzniesiono wzdłuż Wisły oraz przy porcie rzecznym sporych rozmiarów spichlerze. Do czasów współczesnych przetrwało 10 spichlerzy, funkcjonowało ich nawet ok. 60. Budynki nie znajdują się bezpośrednio nad Wisłą ponieważ rzeka przez wieki zmieniała swój bieg. Większość ocalałych spichlerzy znajduje się przy ulicy Puławskiej, w tym jeden z najpiękniejszych, czyli Spichlerz Ulanowskich. Obecnie mieści się w nim Muzeum Przyrodnicze.

Warto też wybrać się na rejs po Wiśle. Statki wycieczkowe pływają w górę Wisły do Krowiej Wyspy i zawracają. Nazwa Krowia Wyspa wzięła się stąd, że gospodarze wozili na wyspę bydło, które pasło się tam przez całe lato. Obecnie znajduje się tam rezerwat przyrody. Taki rejs trwa około godziny i w sezonie letnim odbywają się one przez cały dzień. Od strony rzeki rozciąga się fantastyczny widok na Kazimierz Dolny.

Miasto otoczone jest też wąwozami lessowymi, które stały się wizytówką Kazimierza Dolnego i jedną z największych atrakcji. Jednym z najpiękniejszych jest Wąwóz Korzeniowy Dół. Wejście do Wąwozu Korzeniowy Dół jest możliwe za niewielką opłatą. Ze ścian wąwozu wystają poskręcane korzenie, skąd jego nazwa. Inne warte zobaczenia to Wąwóz Plebanka, Wąwóz Małachowskiego i Narowy Dół.