Zbigniew Herbert

[ Powrót do poezji ]

Poezja

Tom „Struna Światła” (1956)

Spóźniony debiut poetycki Zbigniewa Herberta ukazał się w 1956 roku, gdy poeta miał 32 lata. Spowodowane było to tym, że Herbert nie chciał, a także nie mógł prezentować swej poezji w okresie socrealizmu. W 1956 roku nastąpiła „odwilż” i mógł zaprezentować swoją twórczość. Tomik „Struna światła” charakteryzuje się nietypowym dla Herberta przywiązaniem do regularności formy wiersza. W debiutanckim tomiku wierszy poeta często wraca do przeszłości, zarówno tej niedawnej, czyli II wojny i czasów tuż po niej, jak i tej zamierzchłej, a więc antyku.

„Dwie krople”
„Dom”
„Pożegnanie września”
„Do Apollina”
„Las Ardeński”
„Nike, która się waha”

Zobacz wszystkie wiersze z tomiku „Struna Światła”

Tom „Hermes, pies i gwiazda” (1957)

Wydany w 1957, w rok po debiucie tomik „Hermes, pies i gwiazda” zawiera o wiele mniej wierszy regularnych. Zawiera „bajeczki”, które miały wyjść w formie osobnego tomu. W drugim tomiku znajduje się też znacznie więcej wierszy będących krytycznym komentarzem do aktualnej i niedawnej rzeczywistości politycznej. Znajdują się w nim także trzy utwory, w których Herbert wraca do Lwowa i swojej małej ojczyzny.

„U wrót doliny”
„Kołatka”
„Pan od przyrody”
„Prośba”
„Moje miasto”
„Substancja”
„Odpowiedź”
„Węgrom”

Zobacz wszystkie wiersze z tomiku „Hermes, pies i gwiazda”

Tom „Studium przedmiotu” (1961)

Trzeci tom poezji „Studium przedmiotu”, Zbigniew Herbert wydał w lipcu 1961 roku już jako dobrze znany poeta. Znajdujące się w tomiku wiersze pomieszane z prozą poetycką, zostały entuzjastycznie przyjęte przez krytykę i czytelników. Problematyka zbioru wierszy to między innymi sprzeciw wobec zafałszowanych pojęć i wyobrażeń o świecie, człowieku i historii. Herbert w swoich wierszach próbuje też zrekonstruować „zachwiane wartości sztuki, moralności i życia”, takie jak: wierność sumieniu, patriotyzm, godność, braterstwo, solidarność, prostotę i dobroć.

„Pudełko zwane wyobraźnią”
„Fragment”
„Szuflada”
„Tren Fortynbrasa”
„Rozważania o problemie narodu”
„Kamyk”
„Głos wewnętrzny”

Zobacz wszystkie wiersze z tomiku „Studium przedmiotu”

Tom „Napis” (1969)

Wydany w 1969 roku, po ośmioletniej przerwie spowodowanej głównie licznymi podróżami autora, czwarty tomik poezji „Napis” dedykowany jest zmarłemu w 1963 roku ojcowi poety. U Herberta zdiagnozowano już wtedy chorobę afektywną dwubiegunową, która cyklicznie go dręczyła i wstrzymywała jego pracę. W tomiku tym najbardziej wyróżniające się wiersze odnoszą się do polskich spraw społeczno – politycznych. Znajdują się w nim również utwory inspirowane Biblią, lecz odnoszące się także do współczesności.

„Prolog”
„Przebudzenie”
„Na marginesie procesu”
„Przesłuchanie anioła”
„Sprawozdanie z raju”
„Próba rozwiązania mitologii”
„Dlaczego klasycy”

Zobacz wszystkie wiersze z tomiku „Napis”

Tom „Pan Cogito” (1974)

Piąty tomik Zbigniewa Herberta, wydany w styczniu 1974 roku „Pan Cogito” stał się przełomem w jego twórczości. Herbert stał się niezwykle popularny, zwłaszcza za granicą, gdzie tłumaczono go w całości aż na 7 języków. Postać Pana Cogito to poetyckie alter ego autora, a sam tomik różni się od wcześniejszych nastawieniem na teraźniejszość i sprawy osobiste. Pan Cogito stał się uosobieniem everymana, człowieka myślącego, intelektualisty. Słynny wiersz „Przesłanie Pana Cogito” stał się w Polsce pewnego rodzaju świeckim dekalogiem opozycjonistów.

„Pan Cogito obserwuje w lustrze swoją twarz”
„Rozmyślania o ojcu”
„Poczucie tożsamości”
„Pan Cogito biada nad małością snów”
„Historia Minotaura”
„Rozmyślenia Pana Cogito o odkupieniu”
„Przesłanie Pana Cogito”

Zobacz wszystkie wiersze z tomiku „Pan Cogito”

Tom „Raport z oblężonego Miasta” (1983)

Szósty zbiór wierszy Zbigniewa Herberta ukazał się w 1983 roku we Francji, równolegle przedrukowano go w krajowym „drugim obiegu”. Tomik otwierają wiersze napisane w 1956 roku, które dokumentują doświadczenie stalinizmu, a kończy go tytułowy wiersz „Raport z oblężonego Miasta”, odnoszący się do stanu wojennego. Ten zbiór wierszy obrazuje niezwykle emocjonalny stosunek Zbigniewa Herberta do Ojczyzny, jest on w dużej mierze osadzony w polskiej rzeczywistości narodowej.

„Co widziałem”
„Fotografia”
„17 IX”
„Potęga smaku”
„Pan Cogito – zapiski z martwego domu”
„Raport z oblężonego Miasta”

Zobacz wszystkie wiersze z tomiku „Raport z oblężonego Miasta”

Tom „Elegia na odejście” (1990)

Wydany w 1990 roku, w Paryżu, siódmy tomik poezji Herberta to 19 wierszy, z których sześć zostało napisanych wiele lat wcześniej ale zostały wstrzymane przez cenzurę. W wierszach zamieszczonych w tym tomiku przeważa ton refleksyjny nad wyciszeniem i pogodzeniem się z losem. Znajdują się tu wiersze mówiące o mechanizmach przyrody i historii oraz przemijaniu.

„Tarnina”
„Msza za uwięzionych”
„Prośba”
„Heraldyczne rozważania Pana Cogito”
„Pożegnanie”
„Elegia na odejście pióra atramentu lampy”

Zobacz wszystkie wiersze z tomiku „Elegia na odejście”

Tom „Rovigo” (1992)

Ósmy tom poezji Zbigniewa Herberta, wydany został w 1992 roku, w sześć miesięcy po ostatecznym powrocie poety do Polski. Okazał się sporym zaskoczeniem dla czytelników ze względu na treść i formę niektórych wierszy. Herbert powrócił do wierszy bardziej regularnych, w treści na pierwszy plan wysuwają się tematy cierpienia, pamięci i przyjaźni. Kwestia pamięci o sprawach polskich, ważna dla Herberta od początku jego twórczości, powraca w „Rovigo” przede wszystkim za sprawą dwóch wierszy – „Wilki” i „Guziki”. Przywołują one czasy wojny, mówiąc o jej dwu przemilczanych kartach.

„Do Henryka Elzenberga w stulecie jego urodzin”
„Wilki”
„Guziki”
„Mitteleuropa”
„Do Piotra Vujičića”
„Kalendarze Pana Cogito”

Zobacz wszystkie wiersze z tomiku „Rovigo”

 Tom „Epilog burzy” (1998)

Ostatni, dziewiąty tomik poezji Zbigniewa Herberta ukazał się w maju 1998 roku, trzy miesiące przed śmiercią poety. Powstawał, gdy Herbert był już przykuty do łóżka z powodu choroby, podłączony do respiratora. Wiersze w ostatnim tomiku naznaczone są cierpieniem autora, wiele z nich jest szczerym, osobistym wyznaniem. Znajdują się tu wspomnienia z młodości, pojawiają się postacie przyjaciół, ale nie tylko. Jakby w próbie odwrócenia uwagi od własnej osoby, w tomiku zawarte są również wiersze komentujące w formie poetyckiej aktualne wydarzenia.

„Brewiarz (Panie wiem że dni moje są policzone)”
„Na chłopca zabitego przez policję”
„Wysoki Zamek”
„Pan Cogito. Lekcja kaligrafii”
„Portret końca wieku”
„Głowa”
„Tkanina”

Zobacz wszystkie wiersze z tomiku „Epilog burzy”

Wiersze Zbigniewa Herberta doczekały się wielu interpretacji muzycznych. Każdy wiersz Zbigniewa Herberta umieszczony na Blisko Polski i który został zinterpretowany muzycznie posiada odnośnik do strony, na której można go posłuchać. Jacek Kaczmarski, jeden z największych polskich bardów poświęcił jedną ze swoich piosenek Zbigniewowi Herbertowi:

Warty polecenia jest też film dokumentalny Jerzego Zalewskiego „Obywatel poeta” o Zbigniewie Herberciepoecie niezłomnym. Film miał problemy z publikacją, był poddawany naciskom z powodu znajdujących się w nim bardzo krytycznych wypowiedzi Herberta o Miłoszu i Michniku.

Dodaj komentarz