Zbigniew Herbert
[ Powrót do poezji ]
•
Tom „Struna Światła” (1956)
Spóźniony debiut poetycki Zbigniewa Herberta ukazał się w 1956 roku, gdy poeta miał 32 lata. Spowodowane było to tym, że Herbert nie chciał, a także nie mógł prezentować swej poezji w okresie socrealizmu. W 1956 roku nastąpiła „odwilż” i mógł zaprezentować swoją twórczość. Tomik „Struna światła” charakteryzuje się nietypowym dla Herberta przywiązaniem do regularności formy wiersza. W debiutanckim tomiku wierszy poeta często wraca do przeszłości, zarówno tej niedawnej, czyli II wojny i czasów tuż po niej, jak i tej zamierzchłej, a więc antyku.
„Dwie krople”
„Dom”
„Pożegnanie września”
„Do Apollina”
„Las Ardeński”
„Nike, która się waha”
…
Zobacz wszystkie wiersze z tomiku „Struna Światła”
•
Tom „Hermes, pies i gwiazda” (1957)
Wydany w 1957, w rok po debiucie tomik „Hermes, pies i gwiazda” zawiera o wiele mniej wierszy regularnych. Zawiera „bajeczki”, które miały wyjść w formie osobnego tomu. W drugim tomiku znajduje się też znacznie więcej wierszy będących krytycznym komentarzem do aktualnej i niedawnej rzeczywistości politycznej. Znajdują się w nim także trzy utwory, w których Herbert wraca do Lwowa i swojej małej ojczyzny.
„U wrót doliny”
„Kołatka”
„Pan od przyrody”
„Prośba”
„Moje miasto”
„Substancja”
„Odpowiedź”
„Węgrom”
…
Zobacz wszystkie wiersze z tomiku „Hermes, pies i gwiazda”
•
Tom „Studium przedmiotu” (1961)
Trzeci tom poezji „Studium przedmiotu”, Zbigniew Herbert wydał w lipcu 1961 roku już jako dobrze znany poeta. Znajdujące się w tomiku wiersze pomieszane z prozą poetycką, zostały entuzjastycznie przyjęte przez krytykę i czytelników. Problematyka zbioru wierszy to między innymi sprzeciw wobec zafałszowanych pojęć i wyobrażeń o świecie, człowieku i historii. Herbert w swoich wierszach próbuje też zrekonstruować „zachwiane wartości sztuki, moralności i życia”, takie jak: wierność sumieniu, patriotyzm, godność, braterstwo, solidarność, prostotę i dobroć.
„Pudełko zwane wyobraźnią”
„Fragment”
„Szuflada”
„Tren Fortynbrasa”
„Rozważania o problemie narodu”
„Kamyk”
„Głos wewnętrzny”
…
Zobacz wszystkie wiersze z tomiku „Studium przedmiotu”
•
Tom „Napis” (1969)
Wydany w 1969 roku, po ośmioletniej przerwie spowodowanej głównie licznymi podróżami autora, czwarty tomik poezji „Napis” dedykowany jest zmarłemu w 1963 roku ojcowi poety. U Herberta zdiagnozowano już wtedy chorobę afektywną dwubiegunową, która cyklicznie go dręczyła i wstrzymywała jego pracę. W tomiku tym najbardziej wyróżniające się wiersze odnoszą się do polskich spraw społeczno – politycznych. Znajdują się w nim również utwory inspirowane Biblią, lecz odnoszące się także do współczesności.
„Prolog”
„Przebudzenie”
„Na marginesie procesu”
„Przesłuchanie anioła”
„Sprawozdanie z raju”
„Próba rozwiązania mitologii”
„Dlaczego klasycy”
…
Zobacz wszystkie wiersze z tomiku „Napis”
•
Tom „Pan Cogito” (1974)
Piąty tomik Zbigniewa Herberta, wydany w styczniu 1974 roku „Pan Cogito” stał się przełomem w jego twórczości. Herbert stał się niezwykle popularny, zwłaszcza za granicą, gdzie tłumaczono go w całości aż na 7 języków. Postać Pana Cogito to poetyckie alter ego autora, a sam tomik różni się od wcześniejszych nastawieniem na teraźniejszość i sprawy osobiste. Pan Cogito stał się uosobieniem everymana, człowieka myślącego, intelektualisty. Słynny wiersz „Przesłanie Pana Cogito” stał się w Polsce pewnego rodzaju świeckim dekalogiem opozycjonistów.
„Pan Cogito obserwuje w lustrze swoją twarz”
„Rozmyślania o ojcu”
„Poczucie tożsamości”
„Pan Cogito biada nad małością snów”
„Historia Minotaura”
„Rozmyślenia Pana Cogito o odkupieniu”
„Przesłanie Pana Cogito”
…
Zobacz wszystkie wiersze z tomiku „Pan Cogito”
•
Tom „Raport z oblężonego Miasta” (1983)
Szósty zbiór wierszy Zbigniewa Herberta ukazał się w 1983 roku we Francji, równolegle przedrukowano go w krajowym „drugim obiegu”. Tomik otwierają wiersze napisane w 1956 roku, które dokumentują doświadczenie stalinizmu, a kończy go tytułowy wiersz „Raport z oblężonego Miasta”, odnoszący się do stanu wojennego. Ten zbiór wierszy obrazuje niezwykle emocjonalny stosunek Zbigniewa Herberta do Ojczyzny, jest on w dużej mierze osadzony w polskiej rzeczywistości narodowej.
„Co widziałem”
„Fotografia”
„17 IX”
„Potęga smaku”
„Pan Cogito – zapiski z martwego domu”
„Raport z oblężonego Miasta”
…
Zobacz wszystkie wiersze z tomiku „Raport z oblężonego Miasta”
•
Tom „Elegia na odejście” (1990)
Wydany w 1990 roku, w Paryżu, siódmy tomik poezji Herberta to 19 wierszy, z których sześć zostało napisanych wiele lat wcześniej ale zostały wstrzymane przez cenzurę. W wierszach zamieszczonych w tym tomiku przeważa ton refleksyjny nad wyciszeniem i pogodzeniem się z losem. Znajdują się tu wiersze mówiące o mechanizmach przyrody i historii oraz przemijaniu.
„Tarnina”
„Msza za uwięzionych”
„Prośba”
„Heraldyczne rozważania Pana Cogito”
„Pożegnanie”
„Elegia na odejście pióra atramentu lampy”
…
Zobacz wszystkie wiersze z tomiku „Elegia na odejście”
•
Tom „Rovigo” (1992)
Ósmy tom poezji Zbigniewa Herberta, wydany został w 1992 roku, w sześć miesięcy po ostatecznym powrocie poety do Polski. Okazał się sporym zaskoczeniem dla czytelników ze względu na treść i formę niektórych wierszy. Herbert powrócił do wierszy bardziej regularnych, w treści na pierwszy plan wysuwają się tematy cierpienia, pamięci i przyjaźni. Kwestia pamięci o sprawach polskich, ważna dla Herberta od początku jego twórczości, powraca w „Rovigo” przede wszystkim za sprawą dwóch wierszy – „Wilki” i „Guziki”. Przywołują one czasy wojny, mówiąc o jej dwu przemilczanych kartach.
„Do Henryka Elzenberga w stulecie jego urodzin”
„Wilki”
„Guziki”
„Mitteleuropa”
„Do Piotra Vujičića”
„Kalendarze Pana Cogito”
…
Zobacz wszystkie wiersze z tomiku „Rovigo”
•
Tom „Epilog burzy” (1998)
Ostatni, dziewiąty tomik poezji Zbigniewa Herberta ukazał się w maju 1998 roku, trzy miesiące przed śmiercią poety. Powstawał, gdy Herbert był już przykuty do łóżka z powodu choroby, podłączony do respiratora. Wiersze w ostatnim tomiku naznaczone są cierpieniem autora, wiele z nich jest szczerym, osobistym wyznaniem. Znajdują się tu wspomnienia z młodości, pojawiają się postacie przyjaciół, ale nie tylko. Jakby w próbie odwrócenia uwagi od własnej osoby, w tomiku zawarte są również wiersze komentujące w formie poetyckiej aktualne wydarzenia.
„Brewiarz (Panie wiem że dni moje są policzone)”
„Na chłopca zabitego przez policję”
„Wysoki Zamek”
„Pan Cogito. Lekcja kaligrafii”
„Portret końca wieku”
„Głowa”
„Tkanina”
…
Zobacz wszystkie wiersze z tomiku „Epilog burzy”
•
Wiersze Zbigniewa Herberta doczekały się wielu interpretacji muzycznych. Każdy wiersz Zbigniewa Herberta umieszczony na Blisko Polski i który został zinterpretowany muzycznie posiada odnośnik do strony, na której można go posłuchać. Jacek Kaczmarski, jeden z największych polskich bardów poświęcił jedną ze swoich piosenek Zbigniewowi Herbertowi:
Warty polecenia jest też film dokumentalny Jerzego Zalewskiego „Obywatel poeta” o Zbigniewie Herbercie – poecie niezłomnym. Film miał problemy z publikacją, był poddawany naciskom z powodu znajdujących się w nim bardzo krytycznych wypowiedzi Herberta o Miłoszu i Michniku.