Uczestnicy Powstania styczniowego

[ Strona informacyjna: Powstanie styczniowe ]

[ Przyczyny ] [ Przebieg ] [ Skutki ]
[ Powstanie styczniowe w kulturze ] [ Uczestnicy ]
[ Filmy ] [ Książki ] [ Muzyka ] [ Wykłady ]

Dowódcy Powstania styczniowego rekrutowali się z wojska rosyjskiego, niektórzy z pruskiego. Bywali wśród nich weterani Powstania listopadowego, ale przede wszystkim małymi oddziałami dowodzili wychowankowie Polskiej Szkoły Wojskowej w Genui, przeniesionej do niewielkiego miasta Cuneo, zorganizowanej przez Ludwika Mierosławskiego.

Dyktatorzy Powstania styczniowego:

Langiewicz Marian
Mierosławski Ludwik
Traugutt Romuald

Niektórzy z dowódców Powstania styczniowego:

Borelowski Marcin
Cieszkowski Teodor
Czachowski Dionizy
Hauke-Bosak Józef
Kononowicz Władysław
Kurowski Apolinary
Padlewski Zygmunt
Rochebrune Francois – twórca i dowódca sławnych żuawów śmierci
Sierakowski Zygmunt
Taczanowski Edmund

Niezwykle ważną rolę w Powstaniu styczniowym odgrywało duchowieństwo. Każdy oddział powstańczy miał swojego kapelana. Przyjmowali oni przysięgi od nowo przyjętych żołnierzy do oddziałów partyzanckich i święcili sztandary. Odprawiali Msze Święte, spowiadali i błogosławili przed bitwą. Podtrzymywali ducha patriotycznego i religijnego wśród żołnierzy. Księża też często brali udział w walce, a oddział ks. Stanisława Brzóski był najdłużej walczącym w Powstaniu, bo aż do wiosny 1865 roku. Po upadku Powstania około 30 księży zostało powieszonych lub rozstrzelanych, ponad stu skazano na katorgę, a pięć razy więcej zesłano na Syberię.

Na czele Kościoła w okresie Powstania styczniowego stał Zygmunt Szczęsny Feliński. Był zwolennikiem legalnych form działania, uważał, że walka zbrojna nie ma szans. Jednak jego bezkompromisowa postawa wobec władz rosyjskich po upadku Powstania stała się przyczyną skazania na 20-letnie zesłanie do Rosji.

Oto sylwetki wybranych księży biorących udział w Powstaniu styczniowym:

Brzóska Stanisław
Iszora Stanisław
Konarski Agrypin
Matraś Stanisław
Mikoszewski Karol
Szamarzewski Augustyn
Szulc Serafin Wojciech

Powstańcy, którzy wstąpili w stan duchowny już po zakończeniu Powstania styczniowego:

Kalinowski Rafał
Chmielowski Adam

Zobacz więcej postaci księży – patriotów z całej historii Polski.

Równie ważną rolę w Powstaniu styczniowym odegrały kobiety. To one najpierw wychowały swoje dzieci w duchu patriotycznym, tak aby były gotowe stanąć do walki o niepodległą Polskę. Po zakończonych tragicznie manifestacjach patriotycznych w 1961 roku, polskie kobiety ubrały żałobę, którą nosiły jeszcze długo po Powstaniu styczniowym. Założyły organizacje i komitety. Pojawiły się w Warszawie kobiece tajne stowarzyszenia zwane „piątkami”.

Ich celem było zbieranie składek, zapewnienie opieki moralnej i materialnej uwięzionym oraz ich rodzinom, czuwanie nad przebiegiem śledztw, wyjednywanie widzenia dla rodzin, zaopatrzenie zsyłanych na Sybir w odzież i pieniądze. Pomagały też ukrywać się uciekinierom i poszukiwanym. Po wybuchu Powstania styczniowego kobiety organizowały pomoc rannym represjonowanym i rodzinom poległych. Prowadziły prawie wszystkie szpitale i lazarety, także poza granicami Królestwa Polskiego. Pełniły służbę kurierską, a także walczyły w pierwszej linii z bronią w ręku.

Kobiety w Powstaniu styczniowym:

Heurichowa Emilia
Ilnicka Maria
Mackiewiczowa Scholastyka
Orzeszkowa Eliza
Piotrowiczowa Maria
Prendowska Jadwiga
Pustowójtówna Henryka Anna
Żukowska Lucyna

W Powstaniu styczniowym wzięli też udział ludzie kultury, którzy swoją twórczością zapisali się w pamięci Polaków. Jedni z nich brali czynny udział w walce, a niektórzy (jak Jan Matejko) przewozili broń, pomagali Powstańcom finansowo lub ukrywając ich.

Znani uczestnicy Powstania styczniowego:

Asnyk Adam
Dygasiński Adolf
Maciejowski Ignacy
Matejko Jan
Miłkowski Zygmunt (Teodor Tomasz Jeż)
Prus Bolesław
Przyborowski Walery
Romanowski Mieczysław
Wolski Włodzimierz